Academische zitting Brussel zondag 9 juni 2002

Bruno de Lille  Schepen namens de stad
Richt zich tot de 5 Brusselse rederijkers kamers
Als oude dames die heel wat hebben meegemaakt, maar nog volop in het leven staan
den Boeck , de Violieren, de Corenbloem 't Maria Cransken
Onder gezag van de stadsmagistraat ( met subsidies) vond ook toenadering Frans en Vlaams plaats: ook in de 15e eeuw vond een 2 talig concours plaats
1559 zijn er ontevreden priesters als gevolg van de klucht "de Bervoetse bruers". Opgevoerd werden 3 scandaleuse spelen, met inquisitie en processen als gevolg. Voortaan is voortaan is elk werk aan censuur onderhevig.
Onder Alva is er een donkere periode,
na 1565 zijn er nergens openbare wedstrijden meer

1e helft 20e eeuw
1984 - heden
De verenigde Brussels Rederijkers kamers (verenigingen die alleen naar het verleden kijken gaan dood), waren instituten die zich zelf geregeld opnieuw uitvonden.
Zijn we vandaag bereid dat opnieuw te doen? Liefde voor de taal, hogerop brengen van de cultuur. Hoe die ideeën aan de man te brengen? waarvan lijkt het dat zoveel mensen ---
de bal ligt voor open doel
de spelers lopen aan het ander einde van het veld ( wij hopen dat zij de bal weten te vinden),
zodat we de volgende keer kunnen uitzien , naar de vele projecten die nog moeten komen.

Rogier van de Voorde  MariaCransken de Wijngaard
Vermeldt de zo pas hier nieuw opgerichte kamer de Lelieblomme.
Brussel hoofstad van Vlaanderen , van België, van Europa.
Dankt dat wij mochten gebruik maken van het Rijke Klaren centrum voor onze toneel wedstrijd, met een goede winnaar,
ook in 1559 won de Wijngaard uit Ronse
Kondigt aan: In het voorjaar 2003 is er een prestigieuse tentoonstelling : Litteratuur in de rederijkerij van 15e tot 18e eeuw

Quo vadis zal spelen: strijkquintet van Fr. Schubert 2 delen, Boccherini 2 delen

Rene Willems,  secr van Mariacransken

Welkom in ons prachtig gerestaureerd middeleeuws gothisch raadhuis, waar weer alle stijl elementen in zijn terug gebracht zoals ze eens waren.
Hier hoorden we Quo Vadis dat speelt met intieme klank nog versterkt door de volledig houten donker bruine lambrizering.

Emiel Francois,   voorzitter
Er zijn nu 46 kamers aangesloten, een deel van de amateurskunst is nu overkoepelend verbonden
maar Rederijkerij is meer dan toneel alleen.
Zie het congres in Middelburg, waarvan hier vertegenwoordigers aanwezig zijn,
de website van het verbond, vergadering, studiedag, toneelopvoeringen.
Alles over de landsgrenzen heen.
Bestuurs onderonsje: Emiel Francois, Gaston Kuycks, JeanPaul Rooms

Quo Vadis kwartet met scherzo uit hetzelfde strijkkwartet van Fr. Schubert

Paul de Ridder
Uit een enquete onder studenten taalfilosofie bleek dat men dacht dat Brussel zou verfransd zijn al onder de Bourgondiërs.
Men dacht dat in 1790 50 tot 60% Frans talig zou zijn geweest.

Tegenslag is dat er zijn geen heel oude acten zijn omdat in 1669 het stadhuis is beschoten , gebombardeerd en volledig uitgebrand. Acten van later datum geven echter een duidelijk beeld:
Uit notarisakten heeft men aangetoond dat in 1788 5% Franstalig is en 95% een Brabants dialect gebruiken.Maar dan zijn na troebelen veel franstaligen uit de stad gevlucht.
In 1785 zijn er volgens Jean Baptist Verlooy ( aanhanger van de Verlichting) 10% Franstaligen.
Brussel is geen Vlaamse stad maar een Brabantse Oost en West Vlaanderen behoorden onder Frankrijk
De Brabanders, en Walen hoorden onder het Duitse rijk.

Eerste periode tot 1500
Het Bourgondische hof reisde heen en weer in de 15e eeuw
Het Privilegiën boek met zoveel sloten als er schepenen waren is ook verbrand, de tekst is echter gekopieerd en gelukkig wel bewaard.
Hierin zijn vrijwel geen Franstalige acten aanwezig.
Hij onderzocht volledig ( niet steeksproefsgewijs) alle teksten, alle teksten waren in het Nederlands.
Alle archieven van Kloosters zij wel bewaard ( St Goedele bijvoorbeeld)
1500 - 1794
Alle archieven van Brusselse ambachtern
Alle archieven van de hospitalen en ?godshuizen
Alle archieven van St Goedele : 12000 nummers, sommige daarvan van 100 documenten per stuk.
Alle officiële publicaties ( aan de stadhuispui) gebundeld 1635 -1795 meer dan 95% Nederlands talig , bijvoorbeeld verbod om 's ochtends naakt in de rivier te zwemmen. 4% Franstalige verordeningen betreffen voornamelijk Habsburgse internationale verdragen. De hovelingen en de hofhouding en het franstalig dienstpersoneel spraken Frans in de Nederlandse stad Brussel. Ongeveer vergelijkbaar met Pruische hof in Berlijn
Voltaire beklaagde zich erover dat hij in Berlijn alle gesprekken in het Frans kon voeren, maar in Brussel niet.
Jean Baptist Verlooy een man van de Verlichting richtte zich tot de sire ( Joseph II): Verlichting is alleen mogelijk via de moedertaal Nederlands, een conditio sine qua non voor democratisering van de bevolking
Laat de huidige stad, ons mooi Brussel, uit groeien van plurinationale, internationale stad naar stad op maat van de mens.

Quo Vadis speelt Luigi Boccharini, Adagio

Prof Jef Janssen ( met dia montage)
Rederijkers actueel :"Goede gesellen van Rhetorica"
Hij liet een project groep aan de universiteit een onderzoek doen naar de Rederijkers.
De overgeleverde beelden die men had over Gilden en Rederijkers klopten slechts gedeeltelijk:
Dichtkunst: Never ending poetry, hopeloos gekunstelde dichtkunst,
Toneel: ergelijk vroom, schandelijk vulgair, kinderlijk naïef, Shakespeare legt dan nog drijfveren van de mens bloot, maar hier niet.
Organisatie structuur: als dorpsfanfares , achterhaald, kannekijkers, in liefde vrij.
Men moet die beelden in hun maatschappelijke context zien. Hoe hebben zij in hun tijd gefunctioneerd?
Ommegangen: In 1348 werd bij een processie uit een Maria kapelletje een diefstal van beelden vermeld.
Schuttersgilden: werd in 1448 door het stadsbestuur geregeld
Handschriften: De "Erste Bliscap van Maria" werd in 1448 ( of 1441) voor het eerst opge voerd.
1549 Philips II als kroonprins aan Brussel voorgesteld Er worden twee toneelstukken over overspel gespeeld.
1511 januari, Sneeuwpoppen 110 kunstwerken gemaakt door wijkgemeenschappen, beschrij ving door Jan Smeeke
Jan Smeeke 1e factor van het MariaCransken , liber authenticum "In minnelijk accoord" "
Den Boeck" oudste rederijkers kamer in Nederland ( Devies: "Om beters willen")
Afbeeelding van Ratio en beheersing versus drift en woede , zie ook Breughel.
Vrouwe Rhetorica met lelie en zwaard ( oordeels attributen van Christus bij het laaste oordeel)
Na het Gentse landjuweel met troebelen komt nu Vrouwe prudentia ernaast, niet meer het zwaard , maar het Boeck, Vrouwe matigheid met [bitterzoet??] om beheersing te leren één van de zeven vrije kunsten van Rhetorica.
De burgermoraal drukt de vrouw opzij, in naam had het een beschavings offensief als doel, maar wordt nu gezien als genadeloze ontmaskering van de burgerlijkheden.

In 1939 is Den Boeck herrezen
positieve macht van het woord, met maatschappelijk engagement, harmonie en verzoening in de samenleving, maar in België heeft 10% de laatste 12 maanden geen boek gelezen.

[Deze onderzoeken leveren de volgende vruchten op:]
TV programma De Rederijker, laat op de avond
Multiculterele solidariteit: de strip "Go away" van Joe [Sacca? Saela? ] wint de Keizer Karel prijs 2002, gaat over de Bosnische oorlog in Gorazde inzet voor geëgageerd gemeenschapsleven in woord beeld en klank
Website: lessen in acteren, voordracht competitie
Voorjaar 2002 Tentoonstelling in het stadhuis "In minnelijk accoord", wandeling naar de Koninklijke Bibliotheek, "Smeeken vol gebreken"

Quo Vadis speelt weer Luigi Boccherini.

Pauze
middagmaal en statutaire vergadering

Roel Jacobs over het boek van Herman Pley "De Sneeuwpoppen van 1511"
Het gehele onderdzoek gebeurt vanuit Nederland
Zijn meesterwerk plaatst ons in het stadsbeeld van toen en geeft ook een indruk van wat de stad toen was.
Stadsrederijker Jan Smeeken beschreef 110 sneeuwpoppen

Hoogstraat - Bovenstad - Marollen :paleizen van de Bourgondische adel (70 m boven zeespiegel)
Heuvels boven Sennevallei ( Hofbuurt)
Centrum Grote Markt
Westkant Havenbuurt
Benedenstad (20 m boven zeespiegel)
Tussen eerste en laatste was dus 50 m hoogte verschil
Er kwam een nieuwe weg tussen door de Scheldevallei ( Antwerpen) naar Keulen
Door de landweg zijn Zoute Leeuw en Brugge al 500 jaar dood.
Brussel overleefde door het 16e eeuwse kanaal van Willebroek identiek aan zoals Gent bleef leven door het kanaal van Gent naar Sas van Gent.

Bronnen zijn 2 panoramische plannen ( militaire kaarten met noord zuid richting aangegeven)
1561 ( 1511 + 50 jaar ) plan van Hoogenberg
1640 plan de 't Aillie
Er tussen in heeft Aartshertoging Isabella 20 klooster gesticht.
Het aantal steeg van 20 naar 40.

Hoogstraat
De peerdenmaarkt ( Zavelkerk)
Hof van Egmont , Hof van Culemborg
Daar vierde men in 1565 een huwlijk, bleef er een jaar en in 1566 werd van daaruit door ontevreden adel het smeekschrift geschreven.
Grote Markt
Paleis van Willem van Oranje
Philips de Goede ( had 37 bastaarden, met voornaam Philips en titel Grootbastaard van Bourgondië ), de 2e bastaard had als nakomeling een Geus, protestant en 3 bisschoppen.
Hoofd ... van de stad op Molenberg
Leuvense weg
Broeksele = lage plaats , ontstaan rond Gorix plein
Fonteinen is waterspilling om te laten zien hoe machtig zij is: rond de markt
Begijnhof: religieuze contestatie beweging uit de 12e eeuw
Begin 13e eeuw worden de bedelorden , Tempelieren en Begijnen verboden. behalve in de Nederlanden waar zij te krachtig waren. Zij werden daarna gehuisvest in begijnhoven.
De Begijnen werkten in de textiel industrie. Bewerking vergde 2 keer 10 handelingen, de 1e 10 werden door vrouwen gedaan.
Begin 16e eeuw werden er arbeid onderhandelingen gevoerd met begijnen.

Pauze
Na de pauze zal Roel Jacobs ons na deze beschrijving van de stad, de eigenlijke beschrijving van de sneeuwpoppen reeks vertonen
Helaas moeten wij al weg

17.30 uur: vertrek naar Nederland

J.A.Buiskool

Zie ook: Verslag gehele congres