Lijst van de DEELNEMENDE REDERIJKERSKAMERS
aan het 18de
INTERNATIONAAL REDERIJKERSCONGRES Vlaanderen - Nederland
IN 'T SOTTE

Uit Nederland
Rederijkerskamer De Egelantier, Zuidhorn
Rederijkerskamer Nicolaas Grijp, Grijpskerk
Rederijkerskamer Nut en Genoegen, Holwierde
Rederijkerskamer Ons Genoegen, Leek
Rederijkerskamer Praedinius, Winsum
Koninklijke Rederijkerskamer Tollens, Hoogezand-Sappemeer
Rederijkerskamer Trou moet Blycken Haarlem
Rederijkerskamer Eendracht Zuidhorn
Uit Vlaanderen
Koninklijke Rederijkerskamer De Catharinisten, Hofstade-Aalst
Koninklijke Aloude Rederijkerskamer De Corenbloem, Laken
Koninklijke Soevereine Hoofdkamer De Fonteine, Waarschoot
Koninklijke Rederijkerskamer De Gezellen v/d Heilige Michiel, St. Michiels
Rederijkerskamer De Ghesellen vanden Palmryze, Mechelen
Koninklijke Rederijkerskamer De Goubloem, Vilvoorde
Rederijkerskamer 't Mariacransken De Wijngaard, Brussel-Stad
Koninklijke Aloude Rederijkerskamer Mariakring Marien-Theeren, Gent
Koninklijke Aloude Rederijkerskamer De Peoene, Mechelen
Aloude Soevereine camere Jhesus met Der Balsemblomme Gent
Rederijkerskamer Pax Vobis Oudenaarde
Rederijkerskamer De Lelieblomme Brussel
Rederijkerskamer De Kunstminnende Jonckheyt Lebbeke
Toneelkring De Waag, Liedekerke

Mechelen
Mechelen was hoofdstad van de Bourgondische Nederlanden
Dat staat er dan, maar wat houdt dat in ? Is daar nog iets van ( is dat nog) te zien ?
Een beetje oud ogende, maar toch vrolijke stad onder de lente zon een tweetal carillons ( een grote en een kleine), een ook de enige beiaardschool ter wereld.
De imposante Rombouts kathedraal gemaakt van ( nu nog voor de helft grauwe) kalkzandsteen, een grote markt met rijk versierde gotische en wonderlijk brede middeleeuws huizen
en centraal op die markt een standbeeld van Margaretha van Oostenrijk, "Margriet" zoals Paul Morren later in zijn referaat zou zeggen, wij zullen nog meer van haar horen.
In de Fr. de Merode straat zijn de Salons van Dijck, let op, hier zullen wij ontvangen worden en dineren. En in de Keizerstraat is de Schouwburg in het vroegere middeleeuws paleis van Margaretha van York, van binnen een stijlvolle schouwburg en van buiten de meest helder witte kalkzandsteen van Mechelen.
Als alle gebouwen zo zouden worden schoongemaakt zou Mechelen weer de schone prinses van Middeleeuwen zijn.
Welaan het decor staat klaar, laten we beginnen.
Rederijkers uit Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden komen aan, sommigen zijn er al 24 uur lang, hotels stromen vol ( er is ook nog een ander congres), auto's geparkeerd en wandelen naar de Salons van Dijck, vanwaar na een welkomsdrankje de stadswandeling begint.
Onze gids is welbespraakt, een ware rederijker. Hij voert ons naar de Rombouts kathedraal langs een middeleeuws stripverhaal op 20 panelen over leven en dood van sint Rudulfus in de 7 eeuw , zijn zilveren schrijn staat op wieltjes centraal in het koor ( kan dus zo weggereden worden). gebrandschilderde ramen een wonderlijke rococo preekstoel in de vorm van een boom , met vogeltjes, vogelnestjes en andere schoonheden van de schepping erop, .. de muren zijn aan een kant veel donkerder dan aan de andere: voor het pausbezoek een paar jaar geleden blijkt de westmuur wit gesausd te zijn i.v.m tv opnames, maar alle muren moeten toch nog gerestaureerd worden.
Verder wandelen we; langs paleizen , huizen, beiaardmuseum, zelfs "Op-Signoorken", de pop uit 1647, die bij vrolijke ommegangen op een laken omhoog geworpen wordt, heeft zijn verhaal.
Moe maar gelaafd aan schoonheid keren wij terug naar de Salons van Dijck voor het avondmaal.
Op het deelnemers bewijs zit een sticker met het tafelnummer, zodat men met verschillende kamers wat door elkaar gemengd zit, ik zit aan tafel tussen leden van 't Maria Cransken uit Brussel en van Trou moet Blijcken uit Haarlem.
Aan tafel praten we druk over het nut van Rederijkerij bij het vertalen van leenwoorden, over opvoeringen van jeugdafdelingen en over volgende congressen over 2 jaar in Haarlem en volgend jaar in Brussel,
Het diner is verfijnd en eenvoudig, om met de zinspreuk van onze kamer Tollens te spreken: "eenvoud het ware" ( aspergesoep, asperges, gegratineerde aardappeltjes, sperciboontjes in spek gebonden, vlees in roomsaus, en ijs toe). Het diner de tweede dag lijkt veel hierop , maar dan is er Mechelse kalkoen (een kipsoort) gevuld met kalfszwezerik en pâté, etc. patisserieën toe , hmmm

Het avond programma. Nu zal het gebeuren , eigenlijk is dit het spannenst van het hele congres: de Taaluniewedstrijd.
Zal Praedinius uit Winsum winnen of Jhesus met der Balsemblomme uit Gent of De Lelieblomme uit Brussel?
De eerste twee spelen elk een klucht van Feydeau, de laatste een Middeleeuwse klucht.
"HARTELIJK GECONDOLEERD" van Praedinius komt vlot over het voetlicht, Lucien nog verkleed als Zonnekoning regelt de begrafenis van zijn schoonmoeder iets te voortvarend, het blijkt alles nog mee te vallen.
"LOOP DAAR TOCH NIET ZO BLOOT" ( ook van Feydeau ) door de Balsemblomme :
Dat een ministers-loopbaan afhangt van het gedrag van een vrouw is een bekend gegeven.
Hier zit zo'n vaart in, daar kunnen de andere voorstellingen niet tegen op.
De laatste "KLUCHT VAN DE PASTEI EN DE VLAAI" , anoniem , door de Lelieblomme, levert vooral een heel mooi toneelbeeld op , de bakker of zijn vrouw als standbeeld bevroren als de andere personages spelen en spreken, en dat zijn de twee meer dan levensechte bedelaars.
Maar waar is waar "Loop daar toch niet zo bloot" , was het beste. Edgar Danz als voorzitter van de jury deelt de prijs uit.
Schepen Lamon houdt een toespraak waarin hij uit de doeken doet, hoe het op het stadhuis toe kan gaan.
Gaston Kuycks wenst ons wel thuis en ieder gaat naar zijn hotel dan wel eerst nog naar wat kroegjes. Morgen is de Academische zitting.

Om 9.30 uur is er koffie in de foyer van de schouwburg, een juweeltje. De schouwburg is in het oude kasteel van Margaretha van York, maar het interieur is nieuwer, "empire" schat ik,dus laat eind achttiende eeuw. Misschien heb ik het mis, toch halverwege de 19e eeuw?

De referaten gaan wel over de 16e eeuw:
MARGRIET ,daar heb je haar weer, is dus Margaretha van Oostenrijk , de landvoogdes, ze was bijna koningin van Frankrijk ,van Spanje en van Engeland geweest ( met opvolgend drie troonopvolgers getrouwd geweest) , maar ze is het nooit geworden, wel is ze twee keer landvoogdes geweest voor haar neefje Karel V. Haar hof lag tegenover de schouwburg, het is daar nog te zien nu als gerechtsgebouw .
Het tweede referaat van Paul Kocken over "De Rederijkers te Mechelen"
ik vermeld uit de samenvatting:
REDERIJKERS IN MECHELEN
"Dankzij het uitstekende werk van dr. Eugeen Van Autenboer ' Volksfeesten en Rederijkers te Mechelen ( 1400-1600), voor een 40-tal jaren verschenen, zijn we goed ingelicht over het ontstaan en de bloeiperiode van de Mechelse Rederijkers .
Over de ' Boonbloem ' en de 'Lisbloem ' zijn we wegens gebrek aan originele bronnen, relatief slecht geïnformeerd. Gelukkig voor ons bleef over de ' Peoene ' heel wat meer bewaard. Het is een boeiende reis terug in de tijd, voornamelijk naar de 16e eeuw, een eeuw waarin Mechelen zijn gouden tijdperk beleefde met het verblijf van Margaretha van Oostenrijk en de jonge aartshertog Karel - onze latere Keizer Karel - binnen zijn muren."
Kort puntsgewijs vermeld ik wat eigen aantekeningen:
Over het allereerste Mechelse toneel weten we niets, maar dan: ...
1476 inhuldiging Karel de Stoute 8 dagen toneel op het plein voor de Beiaard.
1480 zijn, als elders, ter opluistering bij kerkelijke processies: tableaus vivants (het stadsarchief is heel rijk aan gegevens daarover).
De goedkeuring van de oprichting van Jesus met der Balsem Blomme van Gent in 1493 door Filips de Schone gebeurde te Mechelen. Er werden daarbij 300 liter wijn, 400 flessen verbruikt.
1510-1520 toneel opvoeringen in het Schepenhuis. Er is en speciale toneelzaal, ook om zo vooraf censuur te kunnen toepassen, toneelspel dus met steun van de stad.
("alhoewel daar wordt nog regelmatig toneel gespeeld"), we kunnen spreken van 600 jaar Mechels toneel; een bekende naam is dan: Jan Scone met zijn gesellen (geburen : gezelschappen of gehucht) ?
2e helft 16e eeuw is het dan eigenlijk voorbij.
In 1620 wordt nog het landjuweel in Mechelen gehouden
er komen dan in 1620 ( tijdens het twaalf jarig bestand) 8 Nederlandse rederijkers kamers naar het landjuweel in Mechelen. o.a. Nederlandse kamers te Bergen op Zoom en Amsterdam.
De verarming van Mechelen. In 17 eeuw ( 1665) waren er nog 30.000 inwoners, in 1715 had Mechelen 15.000 inwoners.
Boekdrukkunst: na 1585 wordt niets meer gedrukt, in 1621 vind je nieuwe drukken van de Peoene: Schatkist des .. . liedboek van de Peoene.

Welke kamers waren er?
1) "De Peoene" met Johannes als patroon heilige; 300 leden,
( burgerij) zinspreuk "In principio erat verbum" , In den beginne was het woord.
2) "de Lisbloeme" (de geraapte li(o)eders, werklieden) , met zinspreuk : "minne verwint"
Stadsbestuur gaf hen subsidie om een kamer te huren.
3) de Boonbloem 1518 (te Nekkerspoel, is gehucht aan de stadsgrens)
als subsidie kregen zij 10 stuivers,
aan de muur van die kamer zijn schilderijen,
eind 16e eeuw na de beeldenstorm is het einde van de Boonbloem.
de Peoene is ontbonden door de Fransen in 1797, in de 20e eeuw zijn beide kamers weer heropgericht, en in 1997 is nieuw opgericht: de Gesellen van de Palmryze.

Philibert Mees speelt intermezzo's op de piano

Referaat van Jef Dauwe "ANEKDOTISCHE CAUSERIE OVER ARCHIVARIAAT EN OPZOEKINGSWERK"
Ik heb hier geen goede aantekeningen van gemaakt, u zult het moeten doen met flarden tekst:
Archivaris van Dorps-rederijkerij
Le theatre villavoix(?) en Flandre (?)
geen officieel archief, geen officiële statuten
Bronnen: structuur literaire leven, veel processies ( bij concilie van Trente)
volkstaal bij.... esbattementen, profaan, versus voor religie in de kerk; te zien in gemeente rekeningen (?)
Dan in de 17e eeuw vanaf 1650 alles plotseling verboden door de kerk
omdat het afleidde van de mis (tijd van de contrareformatie), d.m.v intrekken van subsidies:
( geen sporen meer over!)
.... bisschoppelijke visitaties
Matthijs Ovis... ( 1598) plakkaten 1601 geen kamer spul (?) etc.
1601 geen toneelspel zonder voorafgaande toestemming
1580 opvoering ( gemengd) op kerkhof te Aalst en op kerkhof te Mechelen
dat nadien eerst moest worden herwijd.
Hij besluit met het advies toch vooral goed het huidig archief bij te houden voor de komende geslachten.

Wederom een intermezzo

Na het uitgebreide middagmaal ( voor het menu zie hierboven) , de traditionele statutaire vergadering in een bovenzaal van de Salons van Dijck
Dan weer naar de schouwburg:
Om half vier speelden Johan Peeters en Gaston Kuyckx een twee bedrijvig stuk
SCHAFTTIJD van Paul Coppens,
uit de circulaire:
"...Rik en Jos, onafscheidelijk sinds meer dan twintig jaar;
samen in het leger, samen pinten pakken, moppen tappen, mokkes versieren.
De ene trouwt, de andere niet
De ene aannemer, de andere wordt zijn metserdiener en vanaf dan weer samen op de werf. Rozegeur en maneschijn ?
Het is inderdaad slechts schijn, want het noodlot, de crisistijd in de bouwsector dreigt hen uiteen te drijven. De spanning tussen de twee vrienden stijgt; de drank lost ook hier niets op, brengt wrevel, ongenoegen en ...ongeluk.
Op het eerste gezicht, alledaagse toestanden waar we zelden blijven bij stilstaan. Een apart volkske, die metsers: ruw en toch fijnbesnaard. De lach en de traan, héél dicht bij elkaar..."
Het werd inderdaad mooi, geestig en ontroerend neergezet.

Afscheidstoespraken, oorkondes
Dan is het einde weer aangebroken.
Volgend jaar Brussel

Links betreffende dit congres:

• Stadwandeling
• Programma