Terug naar index

Ons Camers và Rhetorike

Erkenning P 608104 V.U. Verbond Kamers van Rhetorica Vlaanderen-Nederland vzw Johan De Rijck, St.Gabrielstraat 120 1770 Liedekerke ” Afgiftekantoor : 9300 AALST 1

Januari, Februari, Maart 2024 - JAARGANG 37 - NR 1

(1)

I N H O U D S O P G A V E

1. Een woordje van onze voorzitter

3.Inhoudsopgave

4.Waar dit nummer over gaat

In Memoriam

• Loes van Eenennaam
• Olga van Olsem
• Oscar van Malder

6.40e Internationaal Rederijkerscongres te Brugge

12. Kamernieuws

- van de Goubloem uit Vilvoorde

14.Verzentaal

15.In de Schijnwerpers

- Rederijkerskamer Vroechdendael, Breda

17. Van Dirk Coigneau

WAAR DIT NUMMER OVER GAAT

Helaas moeten we beginnen met het memoriam van drie grootheden uit Rederijkersland!

Dan is er uitvoerig nieuws over het aanstaande congres in Brugge. Heeft U zich al aangemeld? Dat kan heel simpel via de afgedrukte QR-code.

De pas opgerichte rederijkerskamer Vroechdendael begint zich te roeren.

Dirk Coigneau heeft een interessant verhaal over ‘Studies & Tekstuitgaven’: een nieuwe reeks van ‘De Fonteine’.

Tenslotte ook nog informatie in het kader van het Kamernieuws.

3

IN MEMORIAM

Loes van Eenennaam - Rederijkerskamer Moyses Bosch

Op oudejaarsdag 2023 heeft Loes van Eenennaam het tijdelijke voor het eeuwige verruild. Moyses’ Bosch verloor daarmee niet alleen een warme vriendin maar vooral ook een belangrijke verbindingsmotor voor haar Rederijkerskamer. Loes heeft in de 50 jaar die ze verbonden was aan de kamer het gezicht en de sfeer van Moyses’ Bosch naar binnen en naar buiten in grote mate meebepaald. In het rederijkersveld was ze voor Moyses Bosch een waardige ambassadrice op congressen. Haar warme bescheiden aanwezigheid wordt gemist.

Olga van Olsem - Rederijkerskamer De Suyghelingen van Polus

Zie het gedicht: Ode aan Olga door Hendrik de Sutter in de rubriek Verzentaal
4
Oscar Van Malder - Rederijkerskamer De Catharinisten

Namens het verbond van rederijkers Vlaanderen-Nederland wil ik onze deelneming aanbieden naar aanleiding van het overlijden van jullie oudste lid Oscar Van Malder.

Leden van rederijkerskamers die 96 jaar mogen worden en nog dikwijls actief zijn, het is niet aan iedereen en iedere kamer gegeven.

Persoonlijk had ik met Oscar nog een gesprek bij jullie laatste congres tijdens de wagenspelen op de Grote Markt. Oscar was aandachtige toeschouwer en zat beschut onder een partytent de diverse opvoeringen mee te maken. Hij genoot er zichtbaar van.

Oscar wij wensen je goede vaart en moesten er hierboven culturele activiteiten op poten gezet worden zullen ze zeker op jouw kunde en veelzijdigheid beroep doen!

Het ga je goed!

Johan De Rijck

5

40e Internationaal Rederijkerscongres te Brugge
31 mei, 1 en 2 juni 2024

Programma

vrijdag 31 mei 2024:

17.15u.:	Geleid bezoek aan brouwerij“De Halve Maan&rdqo; (Walplein)
19.30u.:	Ontvangst op het Stadhuis Welkomstdrink in de Salons van de Burgemeester

zaterdag 1 juni 2024:

11.00u.:	Algemene Vergadering van het Verbond
13.00u.:	Onthaal van de congresdeelnemers
14.00u.:	Toeristische wandelingen met gids, of lezing ter plaatse. - Brugge en Europa (wandeling of lezing) - Het Stille Brugge - De Koninklijke St.-Sebastiaansgilde
17.00u.:	Toonmoment Kamers -Herinrichting van Rederijkerskamer ‘Vroechdendael’ uit Breda Vrij podium met voordracht, toneel, poëzie, muziek, zang, dans,
19.30u.:	Diner in het hotel ‘de Medici.
21.00u.:	Quiz Vlaanderen - Nederland

zondag 2 juni 2024:

10.00u.:	Onthaal congresdeelnemers
10.30u.:	Academische zitting - verwelkoming door voorzitter Verbond - woordje van de Brugse Overheid - causerieën rond “Woord en Taal&rdqo; “Een waaier van dialecten in Vlaanderen&rdqo; - Prof. Dr. Magda Devos “De taal van Gezelle&rdqo; - Prof. Dr. Johan Van Iseghem - muzikale intermezzi - aankondiging volgend congres
13.00u.:	Aperitief en lunch in het hotel
15.00u.:	Optreden van het Brugs Mannenkoor
16.00u.:	Afscheidsdrink

De prijs voor het ganse congres is vastgelegd op €130 (bezoek brouwerij, onthaal stadhuis, toeristische wandeling met gids of lezing, vrij podium, diner op zaterdagavond, quiz, academische zitting, lunch op zondagmiddag, slotconcert en afscheidsdrink)
Wie enkel op zaterdag komt betaalt €85 (onthaal, wandeling of lezing, vrij podium, diner)
Enkel op zondag €75 (onthaal, academische zitting, lunch, concert, afscheidsdrink)

Locaties:
Golden Tulip Hotel ‘de Medici, Potterierei 15 - 8000 Brugge
St.- Leo Secundaire School, Potterierei 12 - 8000 Brugge

Gratis parking op de speelplaats van de school. (ingang via Elisabeth Zorghestraat)

6

INSCHRIJVINGSFORMULIER REDERIJKERSCONGRES
BRUGGE 31 MEI - 1 EN 2 JUNI 2024

Naam: ............................

Voornaam:............................

Mailadres: ......................

Tel.: ...............................

Lid van Kamer: ................

schrijft zich in voor :

• deelname aan het congres op za. 1 en zo. 2 juni €130
• deelname aan het congres op za. 1 juni €75
• deelname aan het congres op zo. 2 juni €15
• bezoek aan de brouwerij op vr. 31mei €10
  (gratis voor wie inschrijft voor minstens één volledige dag)
• ontvangst op het stadhuis op vr. 31mei €10
  (gratis voor wie inschrijft voor minstens één volledige dag)
• deelname aan een geleide wandeling of lezing op za. 1 juni
  • Brugge en Europa (wandeling) €10
  • Brugge en Europa (lezing) €10
    (gratis voor wie inschrijft voor minstens één volledige dag)
  • Het stille Brugge €10 (gratis voor wie inschrijft voor minstens één volledige dag)
  • De Koninklijke Schuttersgilde St.-Sebastiaan €10
• deelname aan het vrij podium (toonmoment) op za. 1 juni gratis
  - omschrijving:
  - duur:
  - aantal deelnemers:

Indien mogelijk, graag inschrijven via onderstaande QR-code

BRUGGE, EUROPA'S BEWANDELBAARHEID IN ZAKDOEKFORMAAT

7
Venetië van het Noorden, Bruges-la-Morte, Brugge die Scone... Die en andere erenamen kreeg de hoofdplaats van de Vlaamse (en Belgische) provincie West-Vlaanderen in de loop der eeuwen. De oudste eretitel is eerstgenoemde.

‘Venetië van het Noorden’ staat al te lezen in een brief uit 1432. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, refereerde die omschrijving van Brugge helemaal niet aan de stadsgrachten (reien genaamd in Brugge) die zouden herinneren aan de kanalen van Venetië. Was dat zo, hadden Amsterdam, Giethoorn en Appingedam evenveel recht op die titel (die ze ten andere ook dragen).

Brugge wordt evenwel niet uit lyrische ontboezemingen in de brief van 1432 Venetië van het Noorden genoemd, maar uit een mercantiel oogpunt. In de Middeleeuwen waren Brugge en Venetië elkaars economische rivalen. Beide trotse steden waren fiscale paradijzen waar goud, zilver, munten en wisselbrieven van eigenaar verwisselden en van kleur veranderden.

Trouwens, dat in veel talen de effectenmarkt ‘beurs’ wordt genoemd, komt omdat in Brugge de adellijke familie Van der Beurse al sinds de 13de eeuw in haar herberg aan kooplieden uit alle ‘s Heren landen onderdak voor hun lijf bood en onderpand voor hun geld. Ter Beurse - het pand is nog steeds te bewonderen - werd in de 14de eeuw het grootste wisselkantoor van de stad en het bekendste van de wereld. Die faam werd een naam, die naam een begrip. Brugge was toen dé wereldstad, hét trefpunt van culturen en hét kruispunt van handel in Noord-Europa.

Kende Amsterdam zijn Gouden Eeuw in de 17de eeuw, Brugge het zijne in de 14de eeuw. Het is dat Middeleeuwse Brugge dat vandaag de toerist bekoort. Al moet worden toegegeven dat - buiten een lange lijst van oorspronkelijk Middeleeuwse monumenten, kerken, torens en gebouwen - de meeste trapgevels en stadspaleizen van veel recentere datum zijn.

Dat de hele oude binnenstad, doorregen van grachten en gespiegeld in het vele water, Middeleeuws oogt, heeft te maken met de economische teloorgang van Brugge. De verzanding van het Zwin, de waterweg naar de Noordzee, sloot de rechtstreekse verbinding met de wereld af. Antwerpen kwam op en duwde Brugge in de economische armoede. Die neergang duurde tot ver in de 19de eeuw, toen Brugge een dode stad was geworden.

Dat ‘dode’ van Bruges-la-Morte (naar de roman van Georges Rodenbach uit 1892) zou echter het nieuwe leven van de stad worden. De economische lethargie viel samen met het artistieke reveil van de neogotiek. Aangevuurd door de Engelse promotoren van de Gothic Revival besloot de stedelijke overheid tot een ‘vermiddeleeuwing’ van de skyline. Zo werd Brugge een landschappelijke eenheid die nooit eentonig wordt, omdat er voldoende uitzonderingen zijn: zo schurken op de Burg classicistische, barokke, renaissancistische, gotische en romaanse gebouwen zusterlijk tegen elkaar.

8
Die nabijheid van cultuur maakt Brugge zo aantrekkelijk. De in februari 2020 overleden filosoof George Steiner roemde Europa ooit om zijn ‘culturele bewandelbaarheid’. Die Europese bewandelbaarheid wordt in Brugge in zakdoekformaat gepresenteerd: elke hoek, elke buurt, elke wijk refereert met straat-, plein- of huisnamen aan een andere Europese regio, natie of land. Wie Brugge bezoekt, omarmt Europa. Niet toevallig is in Brugge die Scone ook de prestigieuze academische instelling van het Europacollege (College of Europe) gevestigd.

Mark Van de Voorde

BRUGS ERFGOED, DE REDERIJKERIJ

Wie zijn licht wil opsteken over de rederijkerij in Vlaanderen kan onmogelijk voorbij aan de stad Brugge. Reeds vanaf de 15de eeuw treffen we er de Kamer van de Heilige Geest aan met als devies Myn werc is hemelyck. Hij wordt aangezien als de oudste rederijkerskamer in Vlaanderen. Vermits hij uitsluitend bestemd was voor poorters van de stad, kwam enkele decennia later een tweede kamer tot stand toegankelijk voor lieden van het ‘Brugse Vrije’ (omliggend gebied) met name de Weerde Drie Santinnen met als kenspreuk Die lijdt verwint.
Ongeveer twee eeuwen later, in 1670, zag in de deelgemeente St.-Michiels een derde vereniging het levenslicht als Gilde van het Heylich Cruys met zinspreuk Slaet d’oogh op Christus Cruys. Algauw zochten de leden hun onderkomen binnen de stad Brugge zelf.

Deze drie gilden bleven actief tot halverwege de 19de eeuw waarna ze zijn weggekwijnd. Veel later volgde wat men, mits enige goede wil, een heraansluiting bij het verleden kan noemen. Inderdaad De Soevereine Hoofdkamer De Fonteine uit Gent erkende in 1954 de toneelmaatschappij ‘Kunst na arbeid’ uit Christelijke arbeidersmiddens als voortzetting van de Heilige Geest. Twee jaar vroeger reeds kon de toneelgroep van de vriendenkring van het treinconstructiebedrijf La Brugeoise de tradities van de Drie Santinnen voortzetten. Eveneens in 1954 werd in St.-Michiels een verdwenen toneelgezelschap tot leven gewekt dat aanspraak kon maken op de erfenis van de ter ziele gegane kamer van het Heilig Kruis. Van de drie opvolgers was in de loop der jaren de ene meer zichtbaar dan de andere. Merkwaardig was de evolutie die de Sint Michielse kamer onderging.

Daar ontstond binnen de kortste keren een discussie over het te volgen pad. Wou men de weg inslaan van cultuur voor de elite of voor een meer volkse invulling? Wie koos voor de laatste optie werd per kerende uit de kamer gegooid. Zo hebben ’13 afvalligen’ zich rond de tafel gezet ter stichting van een ‘Kunst- en Ontspanningskring Retorika’. Door toedoen van de Gentse Hoofdkamer De Fonteine verwierf de kring in 1960 het statuut van Rederijkerskamer onder de naam: Kamer van Retorika de Gezellen van de H. Michiel. Vrij vlug overvleugelde de afgescheurde vereniging de voedstervader. Intussen is de kamer weldra 65 jaar aan de slag met mannenkoor, toneel, tentoonstellingen en wat dies meer zij.

9
Ook de dames worden intensief bij de werking betrokken.

In een geest van wederzijdse samenwerking en om de rederijkerscultuur te stutten worden de gildebroeders en -zusters van de Lage Landen te Brugge verwacht in het verlengde weekend van 31 mei a.s.

Met genegen rederijkersgroet,
Paul Vandermeersch

Locaties:
St.-Leo Hemelsdaele, Potterierei 11 - 8000 Brugge
Hotel de’ Medici, Potterierei 15 - 8000 Brugge

Speciale offerte van het hotel voor de deelnemers aan het congres:

Aankomst: vrijdag 31 mei 2024 - 2 nachten verblijf Vertrek: zondag 2 juni 2024 Kamers: +/- 50 kamers voorbehouden (singles + twins/doubles)

Kamerprijzen (BTW incl), per kamer & per nacht - incl. Ontbijt:
Single use à 115€ per kamer/per nacht
Twin/Double use à 125€ per kamer/per nacht
Stadsbelasting: 4€ p.p. is NIET incl.

Betaling ter plaatse door de gasten zelf.

Individueel te boeken voor eind maart 2024
via email naar:
cwillems@hoteldemedici.com
met referentie: Congres Rederijkerskamers

10
Overige informatie uit Brugge

Kortgeleden opende in de Openbare Bibliotheek Brugge de tentoonstelling ‘RA RA REBUS. Spelen met woord & beeld van de rederijkers tot nu’: https://brugge.bibliotheek.be/agenda/ra-ra-rebus-spelen-met-woord-beeld-van-de- rederijkers-tot-nu

Centraal op de tentoonstelling staat een schilderij uit 1623 van de Brugse rederijkerskamer De Drie Santinnen, dat omringd is door een rebus die recent ontcijferd werd. Rond dit schilderij zijn boeken, handschriften, drukwerk bijeengebracht die de rebussen die rederijkers in de 16de en 17de eeuw creëerden in beeld brengen.

Inge Geysen | Wetenschappelijk medewerker Erfgoedbibliotheek (Openbare Bibliotheek Brugge) Kuipersstraat 3 - 8000 Brugge | +32 (0)50 44 87 99 | inge.geysen@brugge.be

Golden Tulip Hotel De Medici
11

KAMERNIEUWS

12
NB: Opmerking van de redactie
Artikelen die op deze wijze worden aangeleverd, kunnen niet ordelijk in dit tijdschrift gezet worden. Tekst voor een poster is niet per definitie geschikt om als platte tekst in dit blad te worden opgenomen. Dit komt de leesbaarheid van het nieuws niet ten goede! Gaarne platte tekst aanleveren, die de redactie kan bewerken en apart eventuele foto’s!

13
ODE AAN OLGA

sterven is als verhuizen,
heengaan waar je thuis was.
sterven is je materieel bezit achterlaten,
maar ook je opgebouwde geestelijke waarden
te verankeren in de hoofden
van mensen die je liefhad.

sterven is het meest onrechtvaardige vonnis,
dat een mensenleven kan gijzelen,
daarom gaf de schepping ons “het geheugen&rdqo;,
om mensen als Olga bij ons te houden,
de lieve woorden die ze sprak,
om blijheid en genot met ons te delen.

Olga ... je lichaam is niet meer,
maar toch zullen we je beeltenis
met zorg bewaren,
je warme woorden, je zachte blik ,
zullen onze gedachten blijven beroeren.

die beeltenis staat in onze geesten gegrift,
samen met die van nestor,
ons aller vriend en toeverlaat.

onze rederijkerskamer hoopt dat u hem
mag ontmoeten op de weg die naar
het eeuwige leven leidt.
en dat wij met deze woorden
steun en troost kunnen brengen
in de harten van allen die u liefhadden

Hendrik De Sutter
Factor Suyghelingen van Polus

14

IN DE SCHIJNWERPERS
Rederijkerskamer Vroechdendael oft Berckenriis, Breda

Hoe fijn is soeverein zijn?

Op 21 september 2023 ontving Moyses’ Bosch het verzoek van een rederijkerskamer in oprichting om formeel bevestigd te worden. De soevereine titel van Moyses’ Bosch als hoofdkamer van rhetorica voor Noord-Brabant was aanleiding voor het verzoek. Zoals dan gebruikelijk stelde het bestuur zich via de voorzitter in verbinding met de betreffende notabelen. Het waren geen onbekenden, het betrof een (nog) klein gezelschap van heren die goed ingevoerd zijn in het rederijkersveld en het verbond. Twee van hen hadden al eerder aandeel gehad bij de instelling van een Rederijkerskamer in Breda. Aan alle formele voorwaarden bleek te kunnen worden voldaan en ze hadden een mooie naam gekozen “Vreugdendal&rdqo;.
Tot zover alle seinen op groen, ware het niet dat de in 2012 door Moyses Bosch bevestigde kamer “Het Turfschip van Adriaen van Bergen&rdqo; bezwaren had tegen het voeren van de gekozen naam. Daar lag een historisch ontstaan dispuut aan ten grondslag. Nu was het opeens aan de hoofdkamer, een rederijkerstwist in Breda te voorkomen. Het leek een lastig dossier te gaan worden, want wanneer doe je het goed. In overleg met het bestuur van het verbond werd gekozen voor een expert aanpak , twee professoren, een Nederlander en een Vlaming deden uitspraak over de historische en de actueel juridische context.
Uiteindelijk kwam het advies tot een aanpassing van de naamvoering van de nieuwe kamer welke gedeeltelijk werd overgenomen. Daarmee kon de hoofdkamer en het verbond van rederijkers in de poging een sluimerend conflict te voorkomen besluiten tot erkenning van de nieuwe kamer, zonder de al bestaande kamer te kort te doen.
Het is Moyses’ Bosch dan ook een groot genoegen om bij het komende congres in Brugge samen met het verbond opnieuw een kamer te kunnen verwelkomen in onze mooie rederijkersfamilie.

Carlo van de Water, voorzitter Rederijkerskamer Moyses’ Bosch

Eind september 2023 is in Breda een tweede rederijkerskamer opgericht onder de naam: “Rederijkerskamer Vroechdendael oft Berckenriis in navolging van de aloude Bredase kamer&rdqo;.
De Kamer wil een bijdrage leveren aan de instandhouding van het rederijkerserfgoed door zich in te zetten voor het doen van onderzoek naar de Bredase Rederijkers en hun omgeving sinds de aanvang van de 15e eeuw. Historische kennis helpt de boeiende ontwikkelingen van het heden te plaatsen in de context van het verleden.

15
Door middel van rederijkersverzen wil zij van de historie van dit alles gewag maken. Zij streeft ernaar om hiermee ook op verschillende manieren naar buiten te treden.
Tijdens het komende congres in Brugge zal zij door de Hoofdkamer Moyses Bosch worden geïnstalleerd.
De kamer is een klein clubje en dat heeft zijn beperkingen, maar dat weerhoudt haar niet om stevige projecten aan te pakken!

U zult nog van ons horen!

Martin Rasenberg - Deken
Bauke van Halem - Factor

16

VAN DIRK COIGNEAU

Dirk Coigneau ‘Studies & Tekstuitgaven’: een nieuwe reeks van ‘De Fonteine’

Van 1943 tot 2022 liet de ‘Koninklijke Soevereine Hoofdkamer van Retorica “De Fonteine&rdqo; te Gent’ 44 boekdelen onder de titel Jaarboek verschijnen. Een eenvoudige rekensom leert dat in de genoemde periode niet ieder jaar een boek werd uitgegeven. Zo ‘ontbreken’ Jaarboeken 1951 tot 1958, waarna met Jaarboek 1959 een ‘Tweede reeks’ begon. Daarnaast zijn er ook twintig die een dubbel jaartal dragen (het eerste was Jaarboek 1946- 47). Ten slotte verscheen ‘Jaarboek 2010’ pas in 2022, nadat de Jaarboeken 2011-12 en 2013 al het licht hadden gezien. Het lange groeiproces werd er aangegeven met de benaming Jaarboek 2010 / 2021.

Al sputterde de motor dus wel eens, in haar geheel biedt de reeks van 44 boeken toch een indrukwekkende hoeveelheid informatie over allerlei activiteiten, personen en teksten die, van de vijftiende tot de twintigste eeuw, de rederijkerscultuur hebben gedragen en voor een groot deel mee hebben bepaald. Een overzicht van de inhoud van de Jaarboeken kan men vinden op de website van De Fonteine (www.fonteine.be, onder ‘Publicaties’). Men telt er zo’n 248 bijdragen van (literair-)historisch-wetenschappelijke aard en een honderdtal andere artikels, zoals verslagen van ‘retoricale’ evenementen, toespraken, recensies en ‘herinneringen’, waaronder 19 ‘in memoriam’-teksten. 41 van de eerstgenoemde bijdragen zijn tekstedities, met als ‘pièce de résistance’ zeker het hele Testament Rhetoricael van Eduard de Dene in drie delen (telkens deel 2 van de Jaarboeken 1975, 1976-77 en 1978-79). Tot Jaarboek 2003-2004 zijn de meeste teksten uit het ‘Jaarboek De Fonteine’ ook te lezen bij www.dbnl.nl.

Na de moeizame voltooiing van het laatste jaarboek met bijdragen van verschillende auteurs over verschillende onderwerpen, besloot het bestuur van De Fonteine om een nieuwe ‘reeks’ publicaties op het getouw te zetten. Geen ‘jaarboeken’ meer, maar ‘studies en tekstuitgaven’ - zoals de reeks ook wordt genoemd - die, hoewel nominaal niet meer aan de voortgang der jaren verbonden, wel als een voortzetting zijn bedoeld van wat feitelijk al met de Jaarboeken 2011-12 en 2013 werd geboden. Het ging daar respectievelijk om een ‘themaboek’ en een teksteditie. Het eerste bestond uit artikels van verschillende auteurs, maar alle handelend over het Antwerpse landjuweel van 1561. Het tweede was een editie, met inleiding en aantekeningen, van een tekst bestaande uit 36 strofen die door de uitgevers Dirk Geirnaert en Robrecht Lievens aan Anhonis de Roovere werd toegeschreven. Een eerste deel in De Fonteine’s nieuwe ‘reeks’ verscheen in december 2023.

17
Studies & Tekstuitgaven 1 omvat de editie, met een inleiding en annotaties door Piet Franssen en Rob Resoort, van Die historie van Buevijn van Austoen, een prozaroman die in 1504 door Jan van Doesborch in Antwerpen werd gedrukt. Het oude verhaal, waarvan de oorsprong teruggaat tot het einde van de twaalfde eeuw, was in de zestiende eeuw nog zeer geliefd, getuige onder meer drie andere drukken (uit 1511, 1552 en 1563) die er van zijn overgeleverd. De ‘historie’ over Buevijn die de dood van zijn vader wil wreken en diens graafschap Southampton (via het Franse ‘Hamptone’ werd dat ‘Austoen’) wil heroveren, bevat dan ook, zoals Franssen en Resoort verklaren, ‘een aantal ingrediënten die het ... goed deden’, ‘waaronder liefdesperikelen, eer, verraad en gevechtsscènes’. De druk van 1504 was op dertig plaatsen met houtsneden versierd. Deze illustraties zijn in de nieuwe uitgave ook alle gereproduceerd.

Maar waarom liet De Fonteine een ‘prozaroman’ uitgeven? Het genre, vroeger ook wel ‘volksboek’ geheten, wordt in de literatuurgeschiedenis zo genoemd vanwege het proza als vertelvorm tegenover de verzen waarin de oudere Middelnederlandse ridder- en avonturenromans waren gesteld. De Historie van Buevijn van Austoen bevat echter niet alleen proza, maar ook belangrijke passages die geheel in rederijkersverzen geschreven zijn. De roman is daarmee een van de vroegste voorbeelden van een genre dat in de eerste decennia van de zestiende eeuw in de mode kwam: prozaverhalen waarin de meest ‘dramatische’ momenten door rederijkers tot toneelscènes waren omgewerkt. Het genre staat dan ook symbool voor de creatieve kracht van de zich in die tijd alom manifesterende rederijkerij. Het in onze tijd meest bekend geworden voorbeeld van zo’n ‘historie’ in gemengde vorm is wel de Historie van Mariken van Nieumeghen (oudst bekende druk van ca. 1515). Hier was de basistekst evenwel geen lange avonturenroman maar een korte legende, waardoor het verzengedeelte al vlug het proza ging overtreffen en de tekst later vaak als een oorspronkelijk ‘mirakelspel’ is opgevat.

De Historie van Buevijn van Austoen biedt naast proza dus ook heuse toneelscènes aan, in rederijkersverzen, met zelfs twee refreinen, een lied en een rondeel. Bekijken we even dit laatste (op p. 127 van de nieuwe editie). Het gedichtje vormt er een scène op zich: een monoloogje van Buevijn dat volgt op een gesprek met zijn geliefde Susiane. Na vele avontuurlijke omzwervingen had hij deze Armeense prinses eindelijk teruggevonden, maar dan wel als echtgenote van een heidense vorst. In het gesprek spraken ze af om diezelfde nacht nog samen te vluchten en nu staat Buevijn dus buiten vol spanning op de komst van Susiane te wachten, zeggende:

Och mijn sinnen van binnen bi minnen bekuert sijn,
Hakende, wakende, ontscakende mijn lief.
Jonste goet die doet het moet gheaventuert sijn.
Mijn sinnen van binnen bi minnen bekuert sijn.
Ick ben stout, al soudt menichfout besuert sijn,
Niet dachtich, achtich, noch wachtich grief.
Mijn sinnen van binnen bi minnen bekuert sijn,
Hakende, wakende, ontscakende mijn lief.

18
Men proeve de vele binnenrijmen waarmee de protagonist zijn gemoedsgesteldheid (zijn ‘geprikkelde’, naar zijn lief verlangende ‘zinnen’ en zijn zuivere liefde die hem dit avontuur doen wagen) beschrijft. ‘Ick ben stout ... Niet dachtich, achtich, noch wachtich grief’ (‘Stoutmoedig ben ik ... Niet denkend aan, rekening houdend met noch op mijn hoede zijnde voor leed’). Kijk, voor zo’n vers, voor zo’n taalspel, daar doen we het voor, dat houdt ook De Fonteine aan de gang. En de nieuwe reeks lijkt aan te slaan. Er is door vorsers al kopij aangeboden voor twee volgende delen, deze keer over origineel, ‘zelfstandig’ rederijkerstoneel. Het aanbod is er, nu nog het geld voor het dure drukwerk. Wie het project wil steunen en levensvatbaarheid wil geven, kan dit doen door lid van De Fonteine te worden. Dat wordt men door 30 euro over te schrijven op rekening BE 60 1030 2228 1170 (BIC: NICABEBB) van De Fonteine.

Een exemplaar van Die historie van Buevijn van Austoen kan worden besteld via Ruud.Ryckaert@ugent.be of info@fonteine.be. Inclusief portokosten betaalt u op de hierboven vermelde rekening binnen België 36,50 euro en voor Nederland 42 euro.

C O L O F O N