Terug naar index

Ons Camers và Rhetorike

3

I N H O U D S O P G A V E

1. Een woordje van onze voorzitter

3. Inhoudsopgave
Waar dit nummer over gaat

4. Kamernieuws

- van Rederijkers Zeeland

- van De Suygelinghen van Polus, Zottegem

- van Rederijkerskamer Sint-Pieter Vreugd en Deugd, Geraardsbergen

- van De Catharinisten, Aalst

- van De Dijlezonen, Mechelen

- van De Waag, Liedekerke

20. In de Schijnwerpers
Rederijkerskamer Moyses ‘ Bosch, ‘s-Hertogenbosch

22. Van Dirk Coigneau

WAAR DIT NUMMER OVER GAAT...

Om te beginnen, past hier een aanvulling op de rubriek Verzentaal uit het vorige nummer. Daar werd weliswaar het prachtige gedicht over Anna Bijns geplaatst, dat geschreven werd door Factor Herman Schaap; maar daar had natuurlijk bij moeten staan dat hij de Factor is van de Rederijkerskamer Het Turfschip van Adriaen van Bergen/Vreugdendal uit Breda!

Omdat er veel aandacht is voor de in Aalst gehouden poëziewedstrijd is de rubriek Verzentaal dit keer niet ingevuld.

Dirk Coigneau spreekt over een nieuw Jaarboek van de Fonteine en er is weer het nodige Kamernieuws...

Veel leesplezier wensen we U!

KAMERNIEUWS

Rederijkers Zeeland

(92) Theater in ‘s-Gravenpolder

De inventarissen
De inventaris van de archieven van de gemeente 's-Gravenpolder uit 2011 vermeldt in de inleiding het bestaan van de rederijkersvereniging De Fiolieren waarvan toneelrollen bewaard zijn gebleven. Bij inventarisnummer 1182 valt vervolgens te lezen: "Stukken over de behandeling en het gebruik van de toneelrollen van Rederijkerskamer De Fiolieren 1950-1969." Over de rollen zelf en overige rederijkersarchivalia geen woord en de toneelteksten in boekvorm blijven zelfs ongenoemd. Gelukkig is deze omissie onlangs rechtgezet met de inventaris van het archief van de rederijkerskamer De Fiolieren te 's-Gravenpolder 1596-1833.1

Deze aparte inventaris over de rederijkers bevat een zeer overzichtelijke inleiding van rederijkerskamers in het algemeen en die van De Fiolieren in het bijzonder en telt 52 inventarisnummers. Uniek zijn de 5 comparitieboeken met voornamelijk lijsten van de leden van het gilde en de data van hun bijeenkomsten. In beperkte mate staan er ook notities in aangaande boetes, rekeningen, benoemingen en dergelijke. De comparitieboeken hebben de jaartallen 1619-1733 gekregen, waar 1833 had moeten staan. De meest recente datum die ik echter heb kunnen vinden, staat aan het einde van het laatste comparitiedeel en vermeldt een feest op 6 januari 1818. Dus die datum houden we voorlopig aan als de laatst bekende datum.

Het hoogtepunt van de beschrijvingen wordt gevormd door de 42 nummers (inclusief dubbelen) met toneelteksten waarvan de toneelrollen in 17 kokers worden bewaard. Op dit moment wordt nagedacht over hoe al dit materiaal het best toegankelijk gemaakt kan worden. Men moet daarbij denken aan publicaties in transcriptie van de toneelstukken, artikelen over de toneelstukken en digitalisering van de archivalia door middel van scans of foto's.

De toneelstukken van Het geselschap der Fiolieren

Dat er zoveel toneelspelen van de 's-Gravenpolderse rederijkerskamer bewaard zijn gebleven, valt zonder meer uniek te noemen. Er zijn er echter meer geweest getuige het lijstje hieronder. Het is te vinden achter in comparitieboek 1716-1740 (inv.nr. 5): 5 6 De twaalf zwarte nummers zijn niet overgeleverd, maar bij een analyse van alle toneelteksten mogen ze niet ontbreken. Het overgrote deel van de overgeleverde teksten is getranscribeerd door Herbert Mouwen, maar 'Sanderijn en Lanslot' (nr. 29) echter niet. Vreemd genoeg ontbreekt de vermelding van dit toneelstuk in de recente rederijkersinventaris. Die hoort er toch echt wel bij te staan, want in 1985 verscheen er een diplomatische uitgave van dit werk.2

Verrassend aan de twee lijsten zijn de hoeveelheid titels en de diversiteit van de theaterstukken die in het bezit waren van de kamer, die naar men mag aannemen, ook zijn opgevoerd door de kamerleden. 's-Gravenpolder was niet meer dan een plattelandsgemeenschap en je kunt je dan ook de vraag stellen voor wie de opvoeringen waren bedoeld. Gelukkig staan er in de comparitieboeken ook veel namen van de leden van de kamer en voor een deel van hen zal het wellicht mogelijk zijn om hun sociale status te bepalen. Tezamen met de analyses van de toneelstukken valt er dan uiteindelijk misschien toch iets te zeggen over het beoogde publiek van de 's-Gravenpolderse gemeenschap (en omstreken). Opmerkelijk is tenslotte dat, waar steden als Middelburg en Vlissingen al in de zeventiende eeuw hun activiteiten staakten, het Geselschap van de Fiolieren te s'-Gravenpolder het volhield tot in het begin van de negentiende eeuw. Hoe komt dat? Kortom, er is nog veel werk aan de winkel om al die kwesties te duiden.

Bronnen

1. 1. A. J. Barth, Inventaris van de Archieven van de Gemeente 's-Gravenpolder 1632-1969, Heinkenszand 2011 (Download) en A.J. Barth, Archief van de rederijkerskamer De Fiolieren te 's-Gravenpolder 1596-1833, Heinkenszand 2022 (Download).
2. 2. Hüsken, W.N.M. en F.A.M. Schaars (red.), Sandrijn en Lanslot. Diplomatische uitgave van twee toneelrollen uit het voormalig archief van de Rederijkerskamer de Fiolieren te 's-Gravenpolder. Nijmegen 1985.

Geplaatst door Jan van Loo op 17 april 2022.

---

Rederijkerskamer De Suyghelingen van Polus, Zottegem

AANSTELLING NIEUWE VOORZITTER “ONDER ONS “

In het leven zijn er van die dingen die op zekere leeftijd manen tot bezinnen.

Zo ook als je sinds 2016 voorzitter was of moet ik “ hoofdman” zeggen, van een rederijkerskamer die initiatieven niet schuwde.

Onder het waakzame oog en de beschermende hand van voorzitter Michel Claes, heeft onze “ kamer” zijn grip op het culturele leven van Zottegem bevestigd, meer bepaald rond de festiviteiten van het Egmontjaar.

Michel was een vrij rechtlijnige voorzitter die begrip toonde voor de verzuchtingen van zijn leden maar ook als vermeend rechter met de houten hamer ingreep op het moment dat ongeordende debatten in een kakofonie dreigden te ontaarden. Met deze eigenschap leidde hij de vergaderingen van zijn rederijkers, zeg maar “vrienden” telkens naar een éénstemmige besluitvorming.

Het vermoeden broeide al enige tijd, maar nu was het zover.

Michel wou de fakkel doorgeven aan een nieuwe voorzitter. Het was goed geweest, Michel wou in schoonheid er een punt achter zetten.

Ieder van ons begreep zijn stelling en respecteerde zijn beslissing al was de emotionele geladenheid nooit ver weg.

Op 14 april dezer was het zover.

Uitgedost in tabbaard zoals het een rederijker betaamt, hebben wij onder luid applaus Michel ontheven van zijn taak als voorzitter.

Het zwaard en de halsketting werden overhandigd aan de nieuwe voorzitter Luc De Both, die met eigen accenten geschoeid op dezelfde leest als die van zijn illustere voorganger, het bestuur zal waarnemen .

Luc De Both zal als historicus en ex-schooldirecteur zijn kennis en ervaring moeten aanwenden om de bestaande vriendschapsband tussen de leden onder het motto “Onder Ons” levendig te houden.

Zijn taak zal zich ook moeten richten naar de verjonging van onze “ kamer” continuïteit en culturele bestendigheid

8 Ik neem de vrijheid om in naam van alle leden onze nieuwe voorzitter te mogen feliciteren en dat hij veel genot moge ervaren in het beleven en uitoefenen van zijn nieuwe taak..

Beste Michel, de kleine briefjes waarop je de krachtlijnen van iedere vergadering in miniatuurschrift had neergepend zullen wij missen. Ook hier zal de tand des tijds ze enkel nog bewaren in de lade van “herinneringen”. De programmapunten van onze nieuwe voorzitter zullen waarschijnlijk netjes en geordend op het scherm van zijn GSM te lezen staan. De tijd staat niet stil!

Hendrik De Sutter
Factor

---

Koninklijke Rederijkerskamer St.Pieter Vreugd en Deugd, Geraardsbergen

Prince Denny Imbo nam ontslag als Prince van onze Kamer om beroeps- en privéredenen.

Op 6 mei ll werd ik door bestuur en algemene vergadering aangesteld als Prince a.i. voor 2 jaar. In 2024 zijn er terug verkiezingen binnen onze VZW.

Ik stel me even voor : Ik ben bij de Kamer begonnen begin 1973 en tot september 1990 was ik zeer actief spelend lid en Griffier binnen het bestuur. Gedurende deze periode speelde ik 2 x per seizoen. Van begin 1991 tot 2006 maakte ik deel uit van een andere toneelvereniging Nut en Vermaak ook in Geraardsbergen. Daar was ik ook spelend lid en gedurende 10 jaar ook voorzitter. Sedert begin 2011 ben ik terug bij de Rederijkers en ben ik Griffier. Acteren doe ik niet meer (mijn geheugen laat mij in de steek om rollen te memoriseren) maar help altijd mee achter de schermen.

Het huidige bestuur vroeg mij om de taak van Prince op te nemen a.i. voor de komende 2 jaar en dit werd ook aangenomen door de algemene vergadering op 6 mei ll. Ik werd gevraagd omdat ik een echte “Geraardsbergse” ben in hart en nieren en ik heb nog altijd een passie voor theater. En die passie heb ik meegekregen van mijn echtgenoot die helaas overleden is eind 2020.

Ik hoop er de komende 2 jaar het beste van te maken met de volledige ploeg van ons bestuur.

Martine De Wetter
Gustaaf Verhaeghelaan +32
9500 Geraardsbergen
+32(0)478447319
+32(0)54413706
m.de.wetter@outlook.com

Afsluiter van ons jubileumjaar Een Vlo In Het Oor

Na het entertainende stuk Shakers en het spannende psychologische spel De Rode Knop sluiten we het feestjaar in kader van ons 545-jarig bestaan af met een vaudeville: Een Vlo In Het Oor van Georges Feydeau.
Houd alvast de volgende data vrij om in het Arjaantheater van Geraardsbergen naar deze klassieker te komen kijken:

Zaterdag 13 november 2022 om 20:00 u.
Zondag 14 november 2022 om 15:00 u.
Woensdag 17 november 2022 om 20:30 u.
Vrijdag 19 november 2022 om 20:30 u.
Zaterdag 20 november 2022 om 20:00 u.
Zondag 21 november 2022 om 15:00 u.

Viktor-Emmanuel Chandebise heeft door stress op zijn werk seksuele problemen. Hij schiet thuis tekort in zijn liefdesleven waardoor zijn vrouw Raymonde hem ervan verdenkt een minnares op na te houden. Door verkeerd geïnterpreteerde brieven worden deze vermoedens bevestigd en samen met haar vriendin Lucienne bedenkt ze een plannetje om hem te betrappen in een rendez-vous hotel...

---

Rederijkerskamer De Catharinisten

Betreft: poëziewedstrijd voor Aalsterse scholen

Ter gelegenheid van hun 600-jarig bestaan organiseerde De Koninklijke Aloude Rederijkerskamer de Catharinisten een poëziewedstrijd voor alle Aalsterse scholen. Het thema was ‘Amor Vincit’ (de liefde overwint).

De leerlingen konden ofwel een gedicht schrijven in de traditie van de vroegere Rederijkers (naamdicht, rondeel enz.) ofwel in vrije vorm.

Twee dichters, Steven Van Der Heyden en Jos Tilley, maakten een selectie uit de vele inzendingen. De laureaten ontvingen hun prijs op vrijdag 13 mei tijdens een feestelijke proclamatie in het lokaal van de Catharinisten: ’t Katrientje.

1ste laureaat: Juniper Van Huyck, een geldprijs van 250€, geschonken door het Rederijkersverbond, en twee dichtbundels
2de laureaat: Hanne De Schutter, een geldprijs van 150€ en een dichtbundel
3de laureaat: Kyra De Backer, een geldprijs van 100€ en een dichtbundel

De 7 overige laureaten werden gelijk gerangschikt en kregen een jaarabonnement voor het seizoen 2022-2023 van de Catharinisten:
Renske De Groote, Ben Meert, Toon Ponnet, Wannes Van de Velde, Wout Van der Gucht, Louise Vanwingene, Jasper Vermassen 12

Selectie:

1 Vleugelliefde

Hoger en hoger ging zijn vlucht,
gedreven door verlangen.
Zij kijkt, knipoogt, lacht.
Een moedig hart, daar houdt ze van.
Hij zweeft en zingt.

Haar lokroep klinkt steeds luider.
Ze flirt, daagt uit.
Ravissant in al haar warmte,
Vurig gevaar verborgen onder goudgeel licht.
Hij zweeft en zingt.

Met haar stralen raakt ze zijn gelaat,
bukt zich voor een laatste kus,
hij kwam te dicht
verblind door schoonheid, licht.
Hij zweeft en zingt.

Kijk toe gij grote Prince
hoe liefde overwint,
vleugelslag en vuur verbindt.
Zij zweeft en zingt.

Juniper Van Huyck

2 Zolang het maar met jou is

Liefde voel ik...
als golven van emotie mijn hart overspoelen,
de warmte van de zon mij doet blozen,
het ritme van eb en vloed wordt gevolgd.

Liefde ervaar ik...
als ze eindeloos ver doorgaat
En een logisch geheel vormt als zee en zand.
Ik weet dat het liefde is...
als ik de spanning ondervind bij de eerste stap in het woelige water,
de wind alle sporen uitwist, behalve deze die we samen maken.

Liefde waardeer ik...
als de dijken niet breken onder mijn enthousiasme,
en mijn gevoelens zich stilaan ontwikkelen
in de verre verte van de golven.

Liefde wil ik...
zolang het maar met jou is.

Hanne De Schutter

3 Op jou

Ik zie je
Zo goddeloos graag
En nog steeds,
Nog elke dag
Een fractie van oneindig liever.

Want jij.

Jij bent zo fascinerend.
In al je eenvoud, zo volkomen volmaakt.

Jij bent de Griekse letter
Bij mijn veel te scherpe hoeken,
De aardbei
Bij mijn coupe aux fraises en
Het bodemloze glas cava
Bij mijn avondlenige overpeinzingen.

Ik klink op jou.
Op jou.

Kyra De Backer

14

Ex aequo:

Die mysterieuze kracht

Liefste Lore

Laat ik eens neerpennen hoe mijn liefde voor jou is geboren
Het begon allemaal met de eerste les van het nieuwe jaar
Ik zat daar zo eenzaam
Keek somber uit het raam
Jij nodigde me uit, wat een geweldig gebaar

We zochten elkaar steeds vaker op
En gelukkig kwam het nooit tot een stop
Die mysterieuze kracht trok ons steeds weer, steeds meer naar elkaar toe
Ik omarmde dit magisch gevoel, het was geen taboe

Dan was het zover: de eerste keer bij jou thuis
De verbinding met jou zo puur en zonder ruis
En daar was die mysterieuze kracht weer
Hij is overal en nergens en mijn hart gaat ervan tekeer

We bleven steeds naar elkaar toegroeien
Je maakte me trots hoe ik jou helemaal zag openbloeien
Ik raakte zo verslaafd aan jou, net als drugs, net als glucose
Van een verlegen meisje naar mijn stralende engel: noem dat maar een metamorfose
Het duurde niet lang voor het duidelijk werd
Mijn visie was niet langer versperd
Want wanneer ik denk aan jou is die mysterieuze kracht er altijd
O liefste Lore ik wil jou nooit meer kwijt

Toon Ponnet

Ze is uniek

Heldere blauwe ogen die fonkelen wanneer ze naar me kijkt
een lieve lach die me betovert
zachte lippen die glinsteren in het zonlicht
ze heeft het allemaal
zo puur

Ze straalt geluk uit
tederheid en rust
het vult de kamer
en mijn hart

Haar intense blik overvalt me
verrast me
verstijft me
laat de tijd even stilstaan

Ze laat me lachen
afdwalen
verdwalen
smelten
onrust heerst als ze er niet is

Ik zie haar graag
het is iets unieks
zij is uniek
Voor haar doe ik alles

Wannes Van de Velde

(Kreeftgedicht : voorlezen van voor naar achter en omgekeerd) “ik wil alleen verder”

het is een leugen
dat ik je graag zie
ik leg aan iedereen uit
dat anderen beter zijn dan jij
het kan niet langer gezegd worden
dat je ogen mij doen smelten

het zal duidelijk zijn
dat ik lieg
het is een dwaasheid

“ik zie je graag”

Jasper Vermassen

De liefde overwint

De liefde overwint
Alle oorlog en terreur
Het gehuil van het kleine kind
De liefde overwint
In een goed humeur
Het hardste bewind
En hoewel het niet allen zint,
De liefde overwint

Ben Meert

Liefde is net een vaart op de oceaan
Bij dag
een gevoel van honingzoet
een gevoel van vurig warm
Bij dauw
een koude gloed
een voorproefje van de nacht
Bij nachtval
een gevoel van onwetendheid
helemaal verblind
verloren in de liefde
Je kan terug aan land geraken
maar je kan ook zinken en verdrinken
Het is een sprong in de diepe diepte
Vaag
Gevaarlijk
Maar zo verleidelijk

Oceanische liefde

Renske De Groote

Onverwacht

Soms wordt de liefde je ontnomen
Heel abrupt en onverwacht
Het laatste woord gesproken als stilte in de nacht
Soms wordt de liefde je ontnomen
Alles verdwenen, nooit aan gedacht
Verdriet en pijn die in je hart gaan wonen
Soms wordt de liefde je ontnomen
Heel abrupt en onverwacht

Louise Vanwingene

Bijna Valentijn

Durf ik het
of durf ik het niet...
Jou te vertellen
hoeveel ik van je gezelschap geniet...

Ik kan niet wachten om je te zien
Ben je daar straks?
Please... Niets is nog zoals voordien...

Ik kan me niet concentreren,
wil alleen maar alles over jou leren...
Ik hoop op een teken van jou,
Lachte je echt net zo lief naar mij? Toe...
Of blijf ik staan hier in de kou...
Durf ik het of durf ik het niet...

Wout Van der Gucht

---

Toneelkring De Dijlezonen, Mechelen

top

Koninklijke Toneelkring De Dijlezonen sluit het doek na 150 jaar. De vereniging leverde een belangrijke bijdrage aan het Mechelse amateurtoneel. “Nu gaan de paardekens, bekaf, definitief op stal”, zegt Gaston Kuyckx, voorzitter van De Dijlezonen. Het stadsbestuur bood het gezelschap een afscheidsdrink aan.

---

Rederijkerskamer De Waag, Liedekerke

top

DOODSKOPVLINDER
KAMER VAN RETHORICA TONEELKRING DE WAAG LIEDEKERKE

Frank is een jonge man die sinds jaren gekluisterd is aan zijn rolstoel. Zijn moeder waakt over hem met een ziekelijke bezorgdheid. Na een toevallige ontmoeting met zijn buurmeisje Vanessa, die tevens call-girl is, groeit er tussen haar en Frank een innige genegenheid. Maar dan verschijnt inspecteur Hofman met de melding dat Vanessa werd vermoord... Een doodskopvlinder op het flatje van Vanessa drijft de inspecteur naar Frank.Deze productie staat reeds jaren op ons verlanglijstje. In januari 2023 houden wij dan ook graag een plaatsje vrij voor dit pakkend verhaal. Theater pur sang!

"Butterfly, fly away..."

Auteur: Frans Cools
Regisseur: Edwin Vandermeeren WOENSDAG, VRIJDAG, ZATERDAG & ZONDAG
20.01, 21.01, 22.01, 25.01, 27.01, 28.01.2023

Waar: GC Warande (Opperstraat 31 - Liedekerke)
Start: 20.00 uur - 15.00 uur (zondag)
Ticket: € 10

SCHOONZUSJES KAMER VAN RETHORICA TONEELKRING DE WAAG LIEDEKERKE

Drie broers en drie schoonzussen. Goed voor harmonie en familiegeluk denkt u? Niet helemaal... Wanneer drie broers naar jaarlijkse gewoonte afspreken voor een etentje is dat dik tegen de zin van hun vrouwen die allesbehalve vriendinnen zijn. Een intellectueel schoonzusje met een vlijmscherpe tong, een snobistische burgertrut in haute couture en nog eentje die wat aan de simpele kant is. Wat begint als een gezellig avondje uit, ontaardt algauw in een giftig steekspel tussen de schoonzusjes en hun echtgenoten. Zeker wanneer een jonge, knappe vrouw ten tonele verschijnt, die geen onbekende blijkt te zijn voor de broers...

"Rivaliteit, leugens, bedrog, laffe mannen en meedogenloze vrouwen: alle ingrediënten voor een fijne toneelavond!"

Auteur: Eric Assous
Regisseur: Eric Meirhaeghe
Mei 2023
Waar: Theater op locatie Ticket: € 10

HET SOLLICITATIEGESPREK
KAMER VAN RETHORICA TONEELKRING DE WAAG LIEDEKERKE

Een sollicitatiegesprek, het is u allicht niet onbekend. Maar de sollicitatie waar u vandaag getuige van bent is op zijn minst ongewoon te noemen. Wat als de sollicitante bulkt van het zelfvertrouwen en de psycholoog van het selectiebureau eerder het onzekere type is en dan nog eens door zijn schoonvader onder de knoet ligt...

“Een kort toneelstuk waar woord- en situatiehumor al snel een glimlach op je gezicht zullen toveren.”

Auteur: Freddy Van Besien
Regisseur: Johan De Rijck
06.05, 07.05.2023
Waar: Theater op locatie - Likart 2023
Ticket: Gratis

IN DE SCHIJNWERPERS

top

Rederijkers in transitie naar de toekomst..

Moyses’ Bosch was in het verleden een begrip in ’s-Hertogenbosch waar het toneel voorstellingen en voordrachtskunst wedstrijden betrof. Zeker in de tijd dat Bosschenaren nog gewend waren aan een druk sociaal leven zonder social media of overvloedig tv zender aanbod. Door de jaren heen is het zichtbaar blijven in de stad als rederijkerskamer een steeds grotere uitdaging geworden. Het ledenaantal neemt wat af, het ledenbestand veroudert en het publiek lijkt te worden overvoerd met cultureel aanbod. Neem daarbij dat huisvesting een hoofdpijn dossier geworden is en je hebt een recept voor bestaansbedreiging. Voor Moyses zijn crisissituaties vaak de grootste kans op verandering. Dus heeft het bestuur een visie ontwikkeld waarin we niet alleen een toneelvereniging zijn die zichzelf onmisbaar vindt, maar Moyses moet een spin in het web worden voor voorzieningen voor àlle amateur gezelschappen in de stad die zich met de schone kunsten bezig houden.

Er is een brief geschreven aan het college van burgemeester en wethouders in herfst 2019 met het voorstel om samen met nóg een strategische partner ( de Stadspijpers van ’s-Hertogenbosch) een leegstaand schoolgebouw te gaan gebruiken voor het huisvesten van een meerdere verenigingen.

Wij beloven binnen twee jaar een bruisend centrum voor amateurkunsten in te richten en de gemeente stelt daarvoor het gebouw tegen een gebruikersvergoeding beschikbaar.

Het college ging akkoord en met ingang van 1 januari 2019 voor een periode van 2 jaar.

Na een vliegende start en 15 initiatieven die structureel of tijdelijk hun intrek namen, werden we ingehaald door de coronacrisis en kwam ons project stil te liggen. De deadline werd stilzwijgend overschreden en begin van dit jaar heeft het college gesteld dat er een nieuwe pilotfase dient te worden aangegaan. Gelukkig onderkennen ze nog steeds de meerwaarde van ons plan voor het amateurveld in de stad.

En nu na al die tijd kunnen we eindelijk weer een voorstelling in “eigen” huis brengen èn faciliteren we repetitieruimte en onderkomen voor de groepen die corona overleefd hebben, het wordt een hele klus om weer nieuw leven in het amateurveld geblazen te krijgen, maar we gaan er voor met nieuwe moed en vol overtuiging..

Maar eerst onze eerste voorstelling in ons nieuwe vestzaktheater dat we uit eigen middelen en met een grote donatie van onze donateursstichting hebben kunnen bouwen..

Rederijkerskamer Moyses’Bosch, ‘s-Hertogenbosch 21 Het heeft even geduurd maar we staan weer op de planken, herrezen uit het virusas als een onbescheiden Feniks.

Rederijkerskamer Moyses’ Bosch speelt ‘AnalyZussen’ van 19 mei tot en met 19 juni in het Bosch Amateur Cultuurhuis.

Persoonlijkheidsstoornissen zijn aan de orde van de dag en geen dwang of drang blijft onbesproken.

Er wordt gelachen om de westerse mens voor wie het maar moeilijk is om tevreden te zijn met wat die heeft. Het bestaan wordt door Nederlanders al jaren lang met een hele dikke voldoende beoordeeld, toch gebruikt zo’n 15 procent medicatie om depressieve gevoelens te dempen.

Deze comedy ; die ontzettend raak is in haar observaties van de moderne mens en zijn dagelijkse gezwoeg , nemen de spelers van Moyses’ Bosch je mee in het verhaal van drie zussen. Ook voor hen is geluk niet vanzelfsprekend te vinden. Tijdens een onstuimige nacht proberen ze eerlijk naar zichzelf te kijken. En dat valt niet mee...

Spelers:	Mieke Worms, Anja van Heeswijk en Annemieke Schroor
Regie:	Raoul op ’t Hoog
Productie:	Productieteam Moyses’ Bosch onder leiding van Petra van de Liefvoort
Ontwerp:	Bas Lassing
Decorbouw:	Het Bosch Decorcollectief
Data en tijden:	19-05 t/m 19-06 2022 Avondvoorstelling 20.30 uur, Matinee 14.30 uur.
Locatie:	Bosch Amateur CultuurHuis, Lucas van Leydenstraat 25 te ’s-Hertogenbosch

VAN DIRK COIGNEAU

top

Een nieuw Jaarboek van De Fonteine

Na een jaarboek dat geheel aan het Antwerpse landjuweel van 1561 was gewijd (Menich Constich Gheest. Het Antwerpse landjuweel van 1561 anders bekeken) en een ander waarin een fraaie, in 1482 gedrukte reeks van 36 houtsnede-met-rederijkersstrofe-combinaties gereproduceerd en diepgaand besproken werd (Van zondeval tot hemel. Staties uit de heilsgeschiedenis. Een reeks geïllustreerde devotionele strofen van Anthonis de Roovere (Gouda, 1482)), bevat het nieuwste door De Fonteine in Gent bezorgde Jaarboek voor het eerst weer bijdragen over verschillende onderwerpen. De vier artikels hebben ook elk op een andere periode betrekking zodat het boek in zijn geheel vier eeuwen rederijkersactiviteit overspant.

In het eerste artikel neemt Veerle Uyttersprot ons met Lucas d’Heere mee naar Engeland waar deze Gentse schilder en dichter als protestant in 1567 heen was gevlucht. D’Heere schreef er onder meer een omvangrijk prozawerk over de Engelse geschiedenis en geografie. Onder andere aan de hand van wat hij in deze Beschrijvinghe der Britsche eilanden over de archeologische site van ‘Stonehenge’ wist te vertellen, laat Uyttersprot zien dat D’Heere ook in dit werk, net als in zijn poëzie, traditie met vernieuwing verbond.

In het tweede artikel, dat ook het omvangrijkste is, geeft Wim Hüsken bij wijze van aanloop eerst een overzicht van de activiteiten en lotgevallen van de Mechelse ‘Peoene’ vanaf haar oprichting ca. 1471 tot 1617, om vervolgens het volle licht te laten schijnen op het ‘blazoenfeest’ dat deze kamer in 1620 organiseerde en op het in 1621 gedrukte boek De schadt-kiste der philosophen ende poëten dat, naast andere in- en uitleidende teksten, de voor deze wedstrijd vervaardigde gedichten bevat. Het evenement, dat vanaf 3 mei een volledige week in beslag nam, werd een ‘blazoenfeest’ genoemd omdat de hoogste prijs met het ‘beste ghedicht Blasoen' te winnen was, dit wil zeggen met het gedicht waarvan de vier verzen het best in een rebus waren omgezet, een figuratief geheel dat, geschilderd op een paneel, als een blazoen gepresenteerd kon worden. Deze blazoenfeesten waren een nieuwigheid: het eerste heeft waarschijnlijk in 1618 in ’s-Hertogenbosch plaatsgevonden. Naast prijzen voor het rebusblazoen waren er in Mechelen vooral ook prijzen te winnen met refreinen en liederen en met het voordragen en zingen van die gedichten. Hüsken behandelt zowat alle aspecten van het Mechelse feest: de voorbereiding, de steun van het stadsbestuur, de deelnemers (naast leden van kamers ook enkele ‘particuliere’, individuele dichters), het verloop van de wedstrijd, de thema’s (filosofische waarheid in de refreinen, mythologische ‘poëzie’ in de liederen), de prijsuitreiking en ten slotte ook het een jaar later gedrukte boek. De wedstrijd was een groot succes: ruim 120 rederijkers uit 28 kamers namen eraan deel. Het best vertegenwoordigd was ’s-Hertogenbosch met 27 refreinen en evenveel liederen (van deze 54 teksten zijn er zestien van ‘Moyses’ Bosch’ en 34 van de ‘Jonghe Lauwerieren’). ’s-Hertogenbosch behoorde tijdens het Twaalfjarige Bestand waarbinnen het blazoenfeest zich nog net kon ontplooien tot de Habsburgse Nederlanden, maar ook door kamers uit de Republiek werden bijdragen geleverd, met name door ‘De Nardusbloem’ uit Goes, ‘De Jonge Vreugdenbloem’ uit Bergen op Zoom, ‘De Goudsbloem’ uit Gouda, ‘De Balsembloem’ uit Haastrecht, ‘De Oranje Lelie’ uit Leiden en ‘De Wijngaertrancken’ en ‘De Witte Angieren’ uit Haarlem. Door deze brede uitstraling mag het blazoenfeest van De Peoene, hoewel geen toneelfestival, wel als de belangrijkste rederijkerswedstrijd worden beschouwd die in de zeventiende eeuw in de Zuidelijke Nederlanden plaats heeft gevonden.

In de derde bijdrage laten Hubert Meeus en Timothy de Paepe ons kennismaken met een in 2010 opgedoken achttiende-eeuws handschrift dat achttien toneelstukken bevat waarvan er zestien - de twee andere dateren nog uit de zeventiende eeuw - tussen 1734 en 1803 geschreven zijn en in die periode ook door de kamer ‘De Groeiende Boom’ in Lier werden opgevoerd. Slechts van twee spelen bleef de auteur onbekend. Tien stukken zijn het werk van (vier) auteurs die als prins of deken nauw bij de Lierse kamer betrokken waren. Met zijn elf ernstige spelen, waaronder zes met Bijbelse stof, en zeven blijspelen, waaronder vier muzikale komedies, is het handschrift zowel het product als het bewijs van de levendige creativiteit van een kamer die, als een van de weinige in Vlaanderen, gedurende de hele achttiende eeuw actief is gebleven. Uit sommige spelen konden Meeus en De Paepe ook gegevens afleiden over de decorstukken en scenische mogelijkheden waarover het in 1856-57 afgebroken theater van ‘De Groeiende Boom’ op de Grote Markt van Lier beschikte. Het handschrift dat nu in de Antwerpse Universiteitsbibliotheek wordt bewaard, werd in 2014 in de zogenaamde ‘Topstukkenlijst’ van het roerend erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap opgenomen.

Het jaarboek sluit af met een boeiend verhaal van Ludo Stynen over Jan Frans Willems, bekend als de ‘vader van de Vlaamse Beweging’, en De Fonteine. Stynen noemt de Gentse kamer Willems’ ‘alfa en omega’. Zijn ‘alfa’: in 1812 won de negentienjarige Willems een door De Fonteine ingerichte wedstrijd, wat het begin van zijn openbare leven als dichter markeerde. Vanaf 1842 was Willems hoofdman van de kamer, tot hem vier jaar later een dodelijke beroerte trof nadat hij zich hevig over een in zijn ogen onrechtvaardige behandeling van De Fonteine door het stadsbestuur had opgewonden. Zo werd de kamer ook zijn ‘omega’.

Vanwege het lange groeiproces werd het boek Jaarboek 2010 / 2021 genoemd. Leden van De Fonteine hebben al een exemplaar ontvangen. Exclusief port (5 euro binnen België, 10 euro daarbuiten) kost het 30 euro. Het boek kan worden besteld bij dr. Ruud Ryckaert op het mailadres ruud.ryckaert@ugent.be. Ook andere ‘Jaarboeken van De Fonteine’, zoals de hierboven vermelde uitgaven Menich Constich Gheest of Van zondeval tot hemel, kunnen daar worden besteld.

Dirk Coigneau

C O L O F O N

top

O n s C a m e r s v à R h e t o r i k e is het officiële orgaan van het Verbond van de Kamers van Rhetorica Vlaanderen-Nederland vzw. Het Verbond is opgericht in Brussel in 1987.

Het tijdschrift verschijnt eenmaal per drie maanden in een oplage van circa 100 exemplaren.

Adres	Bankgegevens van het Verbond
’t Haantje 2, 4854 MV Bavel	BIC GEBABEBB
Nederland	IBAN BE41 2930 3224 8010

Lidmaatschap van het Verbond
Kamers van 6 leden of meer € 50,00 per jaar
Kamers met 5 leden of minder en toetredende leden € 30,00
Alle leden ontvangen het tijdschrift

Website	Druk
www.rederijkers.org	KLA4 Steunpunt Welzijn vzw

Woordje van onze voorzitter | Inhoudsopgave | Waar dit nummer over gaat | KAMERNIEUWS: Rederijkers Zeeland | KAMERNIEUWS: De Suyghelingen van Polus | KAMERNIEUWS: St.Pieter Vreugd en Deugd | KAMERNIEUWS-De-Catharinisten: poëziewedstrijd | KAMERNIEUWS: De Dijlezonen | KAMERNIEUWS: De Waag | IN-DE-SCHIJNWERPERS-Moyses’-Bosch | VAN DIRK COIGNEAU: Jaarboek de Fonteine | Colofon